ब्वाँसोसम्बन्धि रोचक कुरा, जुन तपाईंलाई थाहा नहुन सक्छ

ब्वाँसो, अन्टार्क्टिका र दक्षिण अमेरिका बाहेक विश्वका धेरै देशहरुमा पाइने जंगली जनावर । दक्षिण एसियामा नेपाल, भारत, भुटान र पाकिस्तानमा पाइने गरेको बताइन्छ । नेपालमाँ विशेषगरी हिमाली क्षेत्रमा पाइने ब्वाँसोका प्रजाति हेरेर यसको जिउको नाप र तौल घटि बढि हुने ब्वाँसो संरक्षणका लागि केहि बर्षयता काम गरिरहेको फ्रेन्ड्स अफ नेचरका प्रतिनिधिहरु बताउँछन् । फ्रेन्ड्स अफ नेचार्का प्रतिनिधि एवंम् ब्वाँसोका बारेमा अध्ययन गरिरहेका यादव घिमिरे भन्छन्, ‘ईथियोपियन ब्वाँसोको तौल सबैभन्दा थोरै हुन्छ भने उत्तरी अमेरिकाको पनि उत्तरतिर पाइने ब्वाँसोको तौल सबैभन्दा बढि हुने गर्दछ । भालेको तौल औसतमा ४० देखि ४५ केजी सम्म हुन्छ भने पोथीको ३६ देखि ३८.५ केजी हुन्छ । यसको जिउको लम्बाई ४.५ देखि ६.५ फिट सम्म हुन्छ ।’ उनी अगाडी भन्छन् ‘यो युरोप, एसिया, अफ्रिका र उत्तरी अमेरिका गरी चार महादेशहरुमा पाइन्छ । यो पहिले लोप भएर गएको थुप्रै युरोपेली देशहरु जस्तै फ्रान्स, जर्मनी, स्विजरलैण्ड तथा अमेरिकाका कतिपय ठाँउहरुमा अहिले देखा पर्न थालेको छ । विश्व संरक्षण संघ (आईयूसिएन) का अनुसार विश्वभरिमा यसको संख्या यकिन गरेर भन्न सक्ने अवस्था नभए पनि करिब २००,००० को हाराहारीमा रहेको विश्वास गरिन्छ । यसको अवस्था स्थिर नै मानिएको भए पनि धेरै देशमा लोपोन्मुख अवस्थामा पुगेको छ । नेपालमा भने यसको सँख्या ३० देखि ५० भनेर अभिलेख गरिए पनि अध्ययनको अभावमा यो तथ्य कतिको यकिन भनेर भन्न सकिने स्थिति छैन । उनका अनुसार ब्वाँसोले नाउर, तिब्बती वन गधा, वन चौरी मारेर खाने गर्दछ । यसले मान्छे पनि खाने गरेको भन्ने हल्ला भएपनि उक्त हल्ला साँचो नभएको उनले रातोपाटीलाई बताए । यद्यपी ब्वाँसोसम्बन्धि नेपाल र विश्वभर थुप्रै अन्धविश्वासहरु पनि छन् । यादव घिमिरे अगाडी भन्छन् ’ब्वाँसोसम्बन्धि अन्धविश्वासले गर्दा ब्वाँसो संरक्षणमा बाधा पुगिरहेको छ । रातोपाटीसँग कुराकानी गर्दै उनले ब्वाँसोसम्बन्धि विभिन्न अन्धविश्वासहरु भएको सुनाए । ब्वाँसोसँग सम्बन्धित केहि रोचक अन्धविश्वासहरु नेपालमा १) ब्वाँसोलाई शैतानको प्रतिक मानिन्छ २) गाईवस्तुलाई हपार्न ब्वाँसोको नाम प्रयोग गरिन्छ ३) ब्वाँसोलाई हावा पनि भन्ने गरिएको छ ४) ब्वाँसो मार्नेलाई पहिले माला अथवा खादा लाएर गाउँ डुलाउने तथा उपहार दिने चलन थियो विश्वभरिबाट १) ब्वाँसोलाई राक्षसको सबैभन्दा मनपर्ने २) ब्वाँसोले मान्छेलाई पहिले देख्यो भने मान्छेको बोली बन्द हुने विश्वास छ ३) कुनै मान्छेले ब्वाँसोको नाम लिने बित्तिकै कम्तिमा एउटा ब्वाँसोसँग भेट हुने पनि विश्वास छ ४) ब्वाँसोलाई भगवानले होइन राक्षसले उत्पत्ति गरेको पनि जनविश्वास छ ५) ब्वाँसो कुनै समय गंगटा र स्रिम्पसँग डराँउदछन् भन्ने पनि विश्वास रहि आएको थियो ६) छारे रोगीलाई ब्वाँसोको छालाले बेर्यो भने उनीहरुलाई केही नहुने विश्वास पनि छ । यसले रेबिस पनि निको पार्न सक्ने विश्वास गरिन्छ ७) युरोपका केहि भागमा ब्वाँसोले झिँगा÷माखालाई घरमा बस्न दिँदैन भन्ने पनि विश्वास गरिन्छ ८) एउटा फ्रान्सेली दन्त्यकथाका अनुसार ब्वाँसोको दाँतले बच्चाहरुको गिजामा घोट्यो भने बच्चाको दाँत दुखाइ सञ्चो हुने विश्वास छ ९) ब्वाँसोको दाँत मानिसले घाँटीमा मालाको रुपमा लगाउँदा भूत–प्रेतले दुःख नदिने पनि फ्रान्समा विश्वास रहि आएको पाइएको छ १०) ब्वाँसोको मासु खानाले भूत प्रेत अघि नपर्ने पनि विश्वास छ ११) सिरानी मुनी ब्वाँसोको टाउको राखेर सुत्नाले नराम्रा सपना नदेख्ने पति विश्वास चलि आएको छ १२) एउटा ब्वाँसोको पुच्छर घरको ढोकामा झुण्ड्याउँदा त्यसले अरु ब्वाँसोहरु घरभित्र छिर्न नसक्ने विश्वास पनि प्रबल थियो १३) बच्चाहरुको छालामा ब्वाँसोको दिसा दलेको खण्डमा उसको ब्वाँसोको प्रयोग १) यसको टाउकोमा पराल अथवा भुस भरेर पुजा गर्नको लागि राखिन्छ । यसो गर्दा भगवान खुशी हुन्छन् भन्ने विश्वास छ । यस्तो पुजा वर्षमा एकचोटि मात्र गरिन्छ । २) यसको आलो रगत पियो अथवा जमेको रगतको सुप बनाएर पियो भने क्यान्सर पनि निको हुने विश्वास छ ३) यसको रौँबाट बनेको पेटी कम्मरमा बाँध्दा न्यानो हुनाको साथै ढाड दुख्ने समस्या पनि घटाउने जन विश्वास छ ४) ब्वाँसोको रौँलाई हिउँ चितुवा, रातो भालु, घोडा, च्याङ्ग्रा तथा भेडाको रौँसँग मिलाएर घोडाको घाँटीमा बाँध्यो भने घरपालुवाहरु ब्वाँसो तथा अरु शिकारी जनावरहरुबाट बच्दछन् ५) हड्डी बाथ रोग निको पार्ने विश्वास गरिन्छ ६) यसको फोक्सो भुटेर अथवा सुप बनाएर खाए दम निको हुन्छ भन्ने गरिएको छ ७) ब्वाँसोको गिदी विभिन्न जडीबुटीसँग मिलाएर खायो भने मान्छेको बुद्धि बढ्दछ भन्ने विश्वास गरिन्छ ८) ब्वाँसोको नङ्ग्राको धुलोको लेप बनाएर घाउ तथा मुसामा लगाए घाउ निको हुने विश्वास गरिन्छ ९) मान्छेको शरिरको कुनै भागमा घाउ भएको छ अथवा अरु समस्या आएको छ भने ब्वाँसोको शरिरको त्यही भागको छालाको सानो टुक्राको धुलोको लेप लगाए पनि घाउ निको हुने विश्वास गरिन्छ १०) ब्वाँसोको मासु पकाएर खाए ज्वरो तथा मलेरिया सञ्चो हुने विश्वास रहि आएको छ ११) यसको बोसो पनि बाथ रोगको उपचारमा काम लाग्ने विश्वास गरिन्छ १२) ब्वाँसोको पित्तथैली पनि पानीमा घोलेर पिइने गरिएको तथ्य छ तर यसको यकिन कारण भने खुलेको छैन –